Een half jaar geleden schreef ik de hoopvolle blog ‘Never waste a good crisis’. Mijn laatste zin: “En als de crisis dan voorbij is …. dan DOEN we de toekomst in een nieuwe omgeving.” Ik had de crisis netjes opgedeeld in vijf fasen, aan het eind kregen we de crisis eronder en wachtte een betere toekomst …
Beheerstaal
Maar ja, corona hield zich niet aan mijn wetjes. De crisis is er nog steeds, en we weten eigenlijk steeds minder wat ons nog te wachten staat en hoe we daar goed mee om kunnen gaan. Veel wankelt op zijn grondvesten en onvoorspelbaarheid is vooralsnog ons lot. Door beheerstaal uit te slaan (samen krijgen we corona eronder en sinds kort gaan we met een hamer corona platslaan), proberen we ons onvermogen en diep ongemak met deze onvoorspelbare wankele situatie te bezweren.
Media staan inmiddels bol van de kritiek op de gedane aanpak: het had anders gemoeten, dan hadden we corona er wel onder gekregen. De koe in de kont kijken, meer is het niet. Bij de vraag hoe het dan wel moet, klinken duizenden verschillende stemmen. Wat mij betreft wordt het steeds ongeloofwaardiger dat we corona binnen afzienbare tijd ‘de baas’ kunnen worden.
De kop in het zand
Kunnen we iets anders dan almaar krampachtiger willen beheersen wat niet te beheersen lijkt? Wat in ieder geval blijkt te kunnen is de kop in het zand steken. Beweren dat corona niet bestaat, dat het een verzinsel is, of dat het maar een griepje is. Om de pijn te verzachten kan ontkennen natuurlijk helpen. Dat doen we allemaal wel eens in een akelige situatie.
Het is een bekend verhaal: Twee agenten komen bij een vrouw aan de deur en vertellen haar dat haar man dodelijk is verongelukt. Ze is even stil en zegt dan; “Mijn excuses, ik vergeet helemaal om u binnen te vragen, wilt u een kopje koffie?”
Ik dacht altijd dat deze anekdote ging over ondraaglijk nieuws dat je niet in een keer kunt bevatten. Je hebt bij zo’n schok normaliteit nodig om op de been te blijven. Blijkbaar gaat dit ook op voor een situatie die lang voortduurt.
Het virus platslaan lukt niet en ontkennen brengt ons ook niet verder. Wat dan wel? In mijn vorige blog wist ik het wel, had ik antwoorden en perspectief. Maar nu? Ik weet het niet. Het lijkt me dat we in ieder geval niet kunnen ontkennen dat corona heerst en het lijkt me ook duidelijk dat we corona niet de baas zijn. We hebben het ermee te doen.
Krachtige routines
Onlangs hadden we crisisberaad bij Pantar, het Amsterdamse sociale werkbedrijf waar 3000 mensen werken en waar ik namens Van Vieren als adviseur bij betrokken ben. De afgelopen weken is het aantal besmette medewerkers erg snel gestegen. Gelukkig nog niet door kruisbesmettingen op het werk, maar dat risico wordt met de dag groter. Tegelijkertijd merken we dat de aandacht voor corona verslapt. Het lukt niet meer om het gewenst gedrag te bewerkstelligen met een beroep op ‘het is crisis’. We zijn moe van ‘crisis’.
Veel medewerkers bij Pantar hebben behoefte aan en baat bij krachtige routines. Dat bracht ons op het idee om de coronaregels te gaan routiniseren, ze onlosmakelijk onderdeel te maken van het dagelijks werk. Als je binnenkomt, heb je een mondkapje op en staan er wasbakken waar ieder zijn handen wast. In de routing en op de werkplekken is alles op anderhalve meter ingericht. Speciale coronacoaches spreken je aan. Ieder weet: als je klachten hebt, blijf je thuis. En kom je toch, dan word je direct naar huis gestuurd. Dit zijn de harde standaardregels, ingevoerd voor onbepaalde tijd. Dit is de nieuwe werkelijkheid.
Niet meer bevechten
Misschien zit daarin ook de sleutel. We hebben het ermee te doen. In die zin is het hartstikke voorspelbaar. Corona is er gewoon. Zoals druk verkeer er in Nederland ook gewoon is. En we weten: als we ons in het drukke verkeer begeven, dan moeten we opletten. We moeten ons aan de regels houden (rechts gaat voor, stoppen voor rood licht) om het risico te beperken.
Kunnen we zo ook omgaan met Corona? Misschien werkt het om strikte eisen te stellen en vervolgens daarbinnen de ruimte te geven om het op eigen wijze aan te pakken. Niet meer als crisis maar als nieuwe realiteit. Proberen er goed mee om te gaan, maar niet meer bevechten. Accepteren dat we er een nieuwe ziekte bij hebben die met regelmaat de kop op kan steken en soms tot de dood kan leiden.
Sturen en bijsturen
Het lijkt me zinvol om het gesprek te starten over de vraag; wat is een goed leven met corona. Welke structurele maatregelen en voorzieningen moeten we dan inrichten. Hoe ziet samenleven eruit waarin onvoorspelbare risico’s bestaan? Dat vraagt proberen en opnieuw proberen. Sturen, laveren en bijsturen. Het vraagt bescheidenheid en verdraagzaamheid in plaats van mokerslagen en afrekenen bij mislukte pogingen.
Laten we blijven proberen…. Ik blijf geloven in een mooie toekomst … :-)
* Titel van plaat van Supertramp, 1975. Niet bepaald mijn favoriete band …
Commentaires